“Ο τάφος των ζωντανών”, 10.2.2019

Ήταν ο συνήθης τόπος εκτελέσεων από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 σε μια ρεματιά που σχημάτιζαν δύο λοφάκια, παίρνοντας την θέση του “Κόκκινου Σπιτιού” πίσω από το Στρατιωτικό Νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης. Ένας “κρανίου τόπος” πίσω και ανατολικά από το Γεντί Κουλέ, Επταπύργιο, που σφράγισε μια ολόκληρη εποχή για την Θεσσαλονίκη.

Τέσσερεις δρόμοι(Επταπυργίου, Ανθέων, Βερμίου και Ρέμματος), έγιναν σιωπηλοί μάρτυρες μιας τραγωδίας που έφτασε στα όρια της κτηνωδίας με εκατοντάδες εκτελέσεις κομμουνιστών και αριστερών πολιτών, με τα γραφτά του Ηλία Πετρόπουλου και του Μανώλη Αναγωστάκη να μας θυμίζουν την απανθρωπιά και την αισχύνη από την πλευρά του επίσημου κράτους της εποχής.

“Πίσω από το Γεντί Κουλέ, στη διάρκεια του Ανταρτοπόλεμου τα παιδιά του γειτονικού συνοικισμού μεγάλωσαν κοιτάζοντας τις εκτελέσεις των πολιτικών κρατούμενων(...) Τα πτώματα τα έθαβαν επιτόπου(...). Οι τάφοι των τουφεκισμένων δεν είχαν μήτε πλάκα, μήτε σταυρό...”, γράφει ο Ηλίας Πετρόπουλος.

Ενώ ο Μανώλης Αναγνωστάκης που έμεινε κλεισμένος για τρία χρόνια, από το 1948 μέχρι το 1951, καταδικασμένος σε θάνατο δίνει το δικό του στίγμα μιας νεκρικής καθημερινότητας: “Όταν ήμουνα με τυφοειδή πυρετό, κάθε πρωί στις πέντε, περνούσαν κάτω από τα παράθυρα οι φάλαγγες των μελλοθανάτων κι εμείς στα κρεβάτια μας ακούγαμε τα τραγούδια, τις ζητωκραυγές, τις βλαστήμιες.

Εκείνο το πρωί νόμισα πως ξεχώρισα την φωνή του Φαρμάκη, έναν τόνο πιο πάνω από τις άλλες, ύστερα κατάλαβα πως ήταν για μένα τον άρρωστο, ένα τελευταίο μήνυμα του, ο αποχαιρετισμός”.

Η πρώτη εκτέλεση έγινε κατά τη διάρκεια της Κατοχής στις 18.8.1941. Πίσω από τον “τάφο των ζωντανών” εκτελείται ο Γιώργος Πολυχρονάκης που καταδικάστηκε σε θάνατο, επειδή βοήθησε στην απόκρυψη και την φυγάδευση Εγγλέζων στρατιωτών.

Μια από τις πιο τραγικές περιπτώσεις εκτελέσεων πίσω από το Γεντί Κουλέ είναι αμέσως μετά τον Εμφύλιο η περίπτωση του Νίκου Νικηφορίδη.

«Επέζησε χάρις στις υπεράνθρωπες προσπάθειες των γιατρών και ιδιαίτερα του γιατρού νευρολόγου-ψυχιάτρου Αντώνη Παλαιολόγου που έκανε τα πάντα για να σώσει τον Νίκο(…).Τον Γενάρη του ΄50 μεταφέρεται στην Αθήνα και εισάγεται στο Ψυχιατρείο «Δαφνί». Μετά από δύο μήνες θεραπείας, σχεδόν καλά, αφήνεται ελεύθερος»(…). Συνδέεται με την οργάνωση της Αθήνας.» Παν. Μακρής, ΚΚΕ Γ΄Τόμος σ. 198.

Καταδικάστηκε τρεις φορές σε θάνατο από το Στρατοδικείο (24/2/1951) και εκτελέστηκε στις 05/03/1951. Η κατηγορία: μάζευε υπογραφές για την ειρήνη. Κανείς άλλος εκτός από τον Νικηφορίδη δεν εκτελέστηκε για το συγκεκριμένο θέμα, ενώ την έκκληση της Στοκχόλμης υπέγραψαν περισσότερα από 500 εκατομμύρια άτομα σε ολόκληρο τον κόσμο.

Στο αρχείο του Γεντί Κουλέ υπήρχε μέχρι πριν κάποια χρόνια η κατηγορία με την οποία σκοτώθηκε ο κομμουνιστής νεολαίος της ειρήνης. Απόπειρα διάδοσης ανατρεπτικών ιδεών.

Είναι τρομερή η περιγραφή του Βασίλη Βασιλικού για μια εκτέλεση κάμποσα χρόνια μετά το τέλος του Εμφυλίου στον χώρο πίσω από το Γεντί Κουλέ. “Το απόσπασμα στήνεται. Διαβάζουν την καταδικαστική απόφαση για τον Βουλγαρομακεδόνα προδότη. Κοράκια γραφειοκρατικά και ένας παπάς αρχικοράκι. Ο δόκιμος είναι ανήμπορος να διατάξει το πυρ. Ο ανθυπασπιστής στουπί από το πιοτό, διατάζει για λογαριασμό του. Σωριάζεται κατατρυπημένος ενώ τραγουδούσε, “στη στεριά δε ζει το ψάρι” και "οι τρύπες της χλαίνης του γίνονται τα άστρα της νιότης που σβήνει...”.

Η μεγάλη δίκη των 52 καταδικασμένων τρομοκρατών της Ο.Π.Λ.Α το 1947, με την εφημερίδα “Μακεδονία” να γράφει στις 18.10.1947 στο πρωτοσέλιδο της με φωτογραφίες από την στιγμή της εκτέλεσης των δέκα από τους πενήντα δυο “οπλατζήδες”: “ Ας γίνει το τραγικό τέλος των παράδειγμα δι΄ όσους ερρίφθησαν εις την παρανομίαν”. Αντιγράφοντας την σχετική ανακοίνωση των αρχών και δίνοντας τον “παιδαγωγικό-τιμωρητικό” χαρακτήρα των εκτελέσεων.

Είναι τρομερή η διήγηση στρατιώτη του Γ.Σ.Σ. για την εκτέλεση του Σταύρου Δημητράκου ενός από τους πιο σημαντικούς αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης στις 6.5.1948

“Μας ξύπνησαν πολύ πρωί χωρίς να μας πουν που θα πηγαίναμε. Στο πίσω μέρος των φυλακών Επταπυργίου μας ανακοίνωσαν ότι ορισμένοι θα πάρουν μέρος στην εκτέλεση των καταδικασμένων από το Στρατοδικείο που ανάμεσα τους ξεχωρίζει ο Σταύρος Δημητράκος.

Πριν ο επικεφαλής του αποσπάσματος δώσει το τελικό παράγγελμα όλοι οι μελλοθάνατοι φωνάζουν με μια φωνή, “Είμαστε Έλληνες μη μας σκοτώνετε!” και ψάλλουν τον εθνικό ύμνο(…)

Oι περίοικοι του Επταπυργίου είχε γίνει πια συνήθεια να ξυπνούν και να παρακολουθούν πίσω από τις κουρτίνες βουβοί και ανταριασμένοι , το θλιβερό ξόδι των μελλοθανάτων που έκλεινε με το πένθιμο εμβατήριο:“Eπέσατε θύματα αδέλφια εσείς σε άνιση μάχη κι αγώνα ...”.